درمان ارتودنسی جهت اصلاح بی نظمی دندانها و رفع مشکلات فکی به کار می‌رود و با انجام این درمان از بروز بسیاری از مشکلات دهان و دندان در آینده جلوگیری می‌شود. در صورتی که این درمان تحت نظر متخصص ارتودنسی انجام نشود و بیمار مراجعات منظم و همکاری های لازم را در طول درمان انجام ندهد ممکن است این درمان با عوارضی همراه باشد. اگر چه به طور کلی درمان ارتودنسی خطرناک نیست، بهتر است قبل از انجام درمان ارتودنسی برای خود یا فرزندتان با متخصص ارتودنسی درباره عوارض و خطرات احتمالی نوع درمان صحبت کنید. در ادامه به معرفی برخی خطرات و عوارض جانبی ناشی از درمان ارتودنسی می‌پردازیم.
خطای درمان کننده
مهم‌ترین عامل ایجادکننده عوارض نامطلوب درمان ارتودنسی به مهارت فرد درمان‌کننده ارتباط دارد. اگردندانپزشک در این حیطه تخصص نداشته باشد امکان بروز خطا در مرحله تشخیص، طرح درمان، انجام درمان و نگهداری نتایج درمان وجود دارد.متأسفانه این خطا‌ها شایع‌ترین و غیرقابل جبران‌ترین مشکلاتی هستند که در درمان‌های ارتودنسی در جامعه دیده می‌شوند. این خطا‌ها عمدتا مربوط به عدم توانایی در برآورده‌کردن انتظارات بیمار، کشیدن نادرست دندان، به‌هم‌زدن نیمرخ بیمار، تبدیل‌کردن بیماری که با ارتودنسی قادر به بهبود وضعیت بوده به بیماری که نیاز به جراحی فک دارد، پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه و کوتاه شدن ریشه دندانها به‌دلیل اعمال نیروی نامناسب است.افرادی که دارای تخصص ارتودنسی هستند(ارتودنتیست ها)بهترین گزینه برای انجام ارتو دنسی هستند.
دندان درد و ناراحتی خفیف
در ابتدای درمان، تا زمانی که دهان به تجهیزات ارتودنسی عادت کند و و دندانها قادر به حرکت باشند، ممکن است کمی احساس ناراحتی داشته باشید. این احساس ناراحتی در هر فرد متفاوت بوده و به آستانه تحمل درد و نوع درمان وی بستگی دارد. در صورت بروز درد می‌توانید از مسکن استفاده کنید.
خراش و زخم
در ابتدای درمان ارتودنسی، بروز خراش و زخم‌های کوچک در داخل دهان امری کاملا شایع بوده، مخصوصا اگر از وسایل و تجهیزات ارتودنسی مانند انواع بریس استفاده کرده باشید. این حالت، معمولا تا زمانی که دهان به وجود بریس عادت کند، تنها چند روز طول خواهد کشید. هرچند، استفاده از موم ارتودنسی می‌تواند به کاهش درد و تحریک ناشی از تجهیزات ارتودنسی کمک کند.
ریزسختی مینای دندان
درمان ارتودنسی، به ویژه در زمان استفاده از تجهیزاتی مانند بریس، می‌تواند منجر به ریزسختی مینای دندان شود. در این حالت، مینای دندان به تدریج ساییده خواهد شد. ریزسختی مینای دندان عمدتا ناشی از مصرف شکر و قند بوده که باعث پوسیدگی مینای دندان می‌شود. اگر این روند ادامه پیدا کند، به مرور زمان این ریزسختی می‌تواند منجر به ایجاد کرم خوردگی و پوسیدگی دندان شود. در این حالت، لکه‌هایی سفید یا زرد بر روی دندان ظاهر می‌شوند. هرچند، دندانپزشک به طور منظم دندان‌های شما را معاینه کرده و از ایجاد این شرایط جلوگیری خواهد کرد. علاوه بر این، با انجام کار‌های زیر می‌توانید احتمال وقوع این شرایط را کاهش دهید:
اجتناب از مصرف غذا و نوشیدنی‌های شیرین
دو بار در روز مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید
شستشوی روزانه دهان با دهانشویه
سلامت دندان
از آنجایی که درمان ارتودنسی باعث حرکت دندانها می‌شود، برخی شرایط از قبل وجود داشته مانند زخم یا پوسیدگی ممکن است به علت استفاده از ابزار ارتودنسی وخیم‌تر شوند. در موارد بسیار نادر، حرکت دندان می‌تواند منجر به تغییر رنگ دندان شده و یا فرد نیاز به عصب کشی داشته باشد.
عدم درک انتظار بیمار
یکی از مهم‌ترین مسائل، شرح دقیق خواسته بیمار یا والدین بیمار است. اگر خواسته بیمار به‌طور صحیح ذکر نشود یا ارتودنتیست مهارت لازم برای استخراج انتظار واقعی بیمار را نداشته باشد امکان رسیدن به نتیجه مطلوب کاهش می‌یابد.یکی از محدودیت‌های درمان ارتودنسی آن است که برداشت افراد از زیبایی نسبی است به‌طوری که یک خصوصیت در افراد، زیبایی متفاوتی را تداعی می‌کند بنابراین کشف موضوع و امکان رسیدن به نتیجه‌ای که بتواند انتظارات واقعی بیمار را تامین کند اهمیت زیادی دارد.
گاهی محدودیت‌هایی در درمان افراد وجود دارد که امکان رسیدن به نتایج ایده‌آل را ناممکن می‌کند. این مسئله به نوع ناهنجاری، مهارت درمان‌کننده، ماهیت متفاوت پاسخ‌های درمانی در افراد و همکاری بیمار ارتباط دارد. کشف این محدودیت‌ها در ابتدای درمان و آگاه‌کردن بیمار صرفا با تجربه و دانش متخصص ارتودنسی امکان‌پذیر است.
خطر پوسیدگی و بیماری‌های لثه
نگرانی عمده بیماران ارتودنسی از پوسیدگی زیر وسایل ارتودنسی است درصورتی که این نواحی خطر پوسیدگی بالایی نداشته و تنها اطراف آنهاست که با تجمع مواد غذایی در این نواحی و عدم رعایت بهداشت صحیح خطر بروز پوسیدگی جدی می‌شود. متخصصان ارتودنسی با درک اهمیت موضوع نخستین اقدامی که در هر جلسه ویزیت انجام می‌دهند کنترل وضعیت بهداشت و ارائه آموزش‌های لازم است. نخستین علامت بهداشت غلط دهان و دندان معمولا با خونریزی حاشیه لثه هنگام مسواک زدن آشکار می‌شود که در این موارد زنگ خطر به صدا درآمده و لازم است کنترل بهداشتی بیشتری برای فرد انجام شود.بنابراین بهداشت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد. عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان که شامل مسواک، نخ دندان و برس بین دندانی برای بیماران ارتودنسی است می‌تواند باعث بروز پوسیدگی دندان، ناراحتی لثه یا تغییر رنگ دندانها شود.
خطر برگشت درمان ارتودنسی
برگشت درمان‌های ارتودنسی در 2 گروه کلی به مشکلات فکی و جابه‌جایی دندانها تقسیم می‌شود. مشکلات فکی درمان شده در دوران رشد با اتمام دوره رشد تغییری پیدا نمی‌کنند. این درمان‌ها معمولا زمانی انجام می‌شوند که بلافاصله بعد از آن درمان ارتودنسی ثابت انجام شود تا کنترل مناسب برای پیشگیری از خطر برگشت صورت گیرد.با بالغ‌شدن فرد امکان تغییر در شکل کلی فک بالا و پایین در جهت مثبت یا منفی کاهش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. حرکت و جابه‌جایی دندانها در تمام سنین قابل انجام است. درمان صحیح و کامل ارتودنسی در 95 درصد موارد برگشت عمده‌ای ندارد، ولی تغییرات بسیار خفیف بعد از درمان ارتودنسی لازم و اجتناب‌ناپذیر است.
کوتاه شدن طول ریشه
هرچند احتمال تحلیل و کوتاه‌شدن ریشه در بیماران ارتودنسی بسیار کم و بین 3 تا 5 درصد موارد است، ولی آگاهی از این مسئله ضروری است. حرکت دندانها در استخوان با توجه به مکانیسم تحلیل و تشکیل استخوان شکل می‌گیرد. در این فرایند ممکن است در مقیاس میکروسکوپی، قطعات میکروسکوپیک ریشه هم برداشته شده و مجددا ساخته شود. اگر شرایط زمینه‌ای خاصی مثل بیماری آسم یا سابقه ضربه، شکستگی دندان یا اعمال نیروی ارتودنسی غلط وجود داشته باشد این مسئله توجه بیشتری می‌طلبد.
کشیدن دندان دائمی
کشیدن دندان در درمان ارتودنسی به نظر پزشک و نوع نامرتبی دندانها دندان بستگی دارد.در اکثر موارد متخصص تلاش می‌کند تا بدون کشیدن دندان رویکرد درمان را ادامه دهد اما در صورتی که نیاز به کشیدن دندان باشد، سعی بر این است که این تعداد در حد کم باشد.
درد فک
تحقیقات متعدد نشان داده که ارتباطی بین درمان ارتودنسی و ایجاد یا رفع مشکلات فکی وجود ندارد. در بیمارانی که ابتدای درمان دارای مشکلات فکی هستند درمان ارتودنسی صحیح می‌تواند باعث بهبود مشکلات فکی شود، ولی تنها عامل نیست و ممکن است نیاز به درمان‌های تکمیلی داشته باشد. با توجه به ماهیت مفصلی بودن ناحیه، امکان بروز مشکلات سایر مفاصل در مفصل گیجگاهی فکی نیز وجود دارد.
نکته بسیار مهم:
امروزه، درمان ارتودنسی بسیار دقیق‌تر و راحت‌تر از قبل شده و این احتمال بسیار کم شده است که ارتودنسی باعث بروز عوارض خاصی شوند. در عوض، بیشتر عوارض ایجاد شده ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین وجود برخی شرایط مانند پوسیدگی است. در پایان، مهم‌ترین نکته این است که به یک متخصص ارتودنسی خوب و مجرب مراجعه کنید.
منبع:www.salamatonline24.com