اُرتودُنسی (به انگلیسی: Orthodontics) یکی از رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است. این کلمه مرکب است از دو واژهٔ لاتین «ارتو» به معنای «راست» و «درست»، و «ادوس» یا مشتق آن «دنس» به معنای «دندان». ارتودنسی یکی از مهمترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است. همچنین اولین تخصص معرفی‌شده در دندانپزشکی می‌باشد. کار ارتودنسی بیشتر تصحیح جفت‌شدن نامناسب دندان‌هاست. این امر میتواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد، یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد.اگر شما یا فرزندتان با مشکل مرتب نبودن دندان ها مواجهید این مقاله پاسخ نگرانی های شماست.
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی از تخصص های دندانپزشکی است که به منظور مرتب کردن، ردیف کردن دندانها و هماهنگ نمودن فک ها به کار برده می شود.بعبارت دیگر ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندانهای نامنظم است.
چه مشکلاتی با انجام ارتودنسی برطرف خواهد شد؟
از اصلی ترین وظایف ارتودنسی، تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی فکی است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندانها در فک برطرف شده و فرد میتواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.
هدف از انجام ارتودنسی چیست؟
1- دندان های فک بالا و فک پایین به صورت کامل و دقیق روی هم سوار شوند تا جویدن به صورت کامل و صحیح انجام شود.
2- حرکات دندانی به آهستگی و با حداقل آسیب انجام شود تا موقعیت جدید دندان ها تغییر نکند یا دندان ها صدمه نبینند.
چه کسانی از درمان ارتودنسی سود می برند؟
الف) کودکان
دندانپزشکان و ارتودنتیست ها عقیده دارند که کودکانی که سن آن ها کمتر از 7 سال است نباید ارتودنسی روی آن ها انجام شود. پس از 7 سالگی و در سنین بالاتر تعداد بیشتری از دندان های دائمی بیرون آمده اند و مشکلات بهتر قابل شناسایی می باشند. از دندانپزشک کودکتان بخواهید که در این مورد شما را راهنمایی کند.
لازم نیست تا درآمدن تمامی دندان های دائمی در دهان صبر کنید. شروع زود هنگام درمان ارتودنسی در زندگی میتواند مزایای زیادی داشته باشد. برای مثال، هنگامی که کودکان هنوز در حال رشد هستند، میتوان برای عریض کردن کام از ابزارهای گسترش استفاده کرد. این ابزارها با فراهم ساختن فضای بیشتر به صاف و مرتب درآمدن دندانها کمک میکنند. همچنین به اصلاح روش برخورد دندانهای بالا و پایین کمک میکنند. این درمان باید در سالهای اولیه انجام شود تا نتایج بهتری داشته باشد.
ب) بزرگسالان
امروزه تعداد بسیاری از بزرگسالان از ارتودنسی استفاده می نمایند. درمان بزرگسالان بسیار سخت تر است و این افراد برای رفع مشکل خود به بیش از یک متخصص دندانپزشکی احتیاج دارند. به طور مثال بزرگسالان قبل از انجام ارتودنسی باید مشکلات لثه خود را حل نمایند زیرا بزرگسالان بیشتر در معرض بیماری های لثه قرار دارند.
برخی اوقات آنها مشکلات هم ترازی فک نیز دارند که باید از طریق جراحی اصلاح شوند. یکی از بزرگترین محدودیتها در درمان بزرگسالان این است که بزرگسالان دیگر درحال رشد نیستند.
چرا انجام مراقبتهای ارتودنسی اولیه و بموقع با اهمیت می‌باشد؟
ارتودنسی بموقع به فرزند شما اعتماد به نفس می‌دهد و لبخند را بر لبان او می‌کارد، ولی سود حاصل از انجام ارتودنسی پیشگیری و اولیه به مراتب از اینها بیشتر است. دندانپزشک کودکان میتواند دندانهای کج شده را راست کند و آنها را به جایگاه صحیح شان هدایت نماید. مشکلات مربوط به جفت گیری و در هم رفتن دندانهای دو فک را اصلاح نموده و حتی از کشیدن دندان در معالجات ارتودنسی آینده جلوگیری نماید. بدیهی است که دندانهای ردیف شده و منظم را بهتر میتوان تمیز کرد و این امر باعث کاهش استعداد به پوسیدگی و ناراحتی لثه می‌شود.
دوره درمان ارتودنسی چند سال است؟
درمان به‌طورمعمول حدودا یک سال‌ونیم تا 2سال و نیم طول می‌کشد، البته به‌دنبال آن برای حفظ روابط بین دندانی باید تا مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده کرد. همانطور که گفته شد، مدت و زمان بستگی به نوع درمان و سن بیمار هم دارد.
درمان‌های ارتودنسی به چند صورت است؟
متحرک : روش متحرک به‌طور معمول برای دختران از 9 تا 10 سالگی و برای پسران از 10 تا 11 سالگی مناسب است.
ثابت : درمان از طریق روش ثابت برای دختران 12 تا 13 سالگی(به بعد) و برای پسران 12 تا 14 سالگی(به بعد) انجام می‌شود.
کدام نوع درمان ارجحیت دارد؟
هر کدام از این روش‌های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرک بیشتر برای بیماران زیر 12-14 سال کاربرد دارد و بعد از آن به‌دلیل تثبیت نسبی ساختمان‌های استخوانی فک‌ها عملا روش ارتودنسی متحرک تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی که بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می‌شود تا دندانها در وضعیتی منظم‌تر در فک قرار گیرند. اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح وضعیت استخوان فک‌ها وجود داشته باشد (که در بسیاری از موارد در سنین پایین‌تر با درمان‌های معمولی و ارزان‌تر، ارتودنسی متحرک درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود.
آیا بچه‌ها، با داشتن دستگاه ارتودنسی، بطور طبیعی می‌توانند صحبت کنند، بخورند و یا بازی کنند؟
فرزند شما میتواند رژیم غذایی عادی را داشته باشد ولی از خوردن مواد غذایی چسبنده مثل آدامس و شکلات و غذاهای سخت و زیاد سفت مثل پسته - فندق - بادام - یخ و ... با هدف جلوگیری از شکسته شدن و کج شدن قطعات دستگاههای ارتودنسی باید خودداری کند. ممکن است بعضی از دستگاهها نحوه صحبت کردن کودکان را موقتاً تغییر دهند، ولی اغلب خود را با آن وفق داده و بعد از طی یک الی چند روز بطور عادی صحبت میکنند. عموماً بچه‌ها می‌توانند با داشتن دستگاههای ارتودنسی در دهان براحتی بدوند، جست بزنند، شنا کرده و یا بازی نمایند، ولی بایستی توجه داشت که در مواردی این فعالیتها عدم تجویز دارند. بهتر است با توجه به نوع دستگاه از دندانپزشک معالج دستورات ویژه را دریافت نمائید.
چه مراقبتهایی در طول درمان ارتودنسی توصیه می‌گردند؟
اول: مانند بسیاری از معالجات دندانپزشکی، همکاری بیمار بسیار مورد توجه بوده و او بیشترین نقش را بر عهده دارد تمیز کردن دندانها با استفاده از نخ و مسواک و نگهداری دستگاه ارتودنسی در دهان و مراقبت از آن در رأس قرار دارند.
دوم: معاینات منظم دندانپزشکی در کنار ویزیتهای ارتودنسی کودک شما را از پوسیدگی و بیماریهای لثه محافظت می‌کند.
سوم: تماس فوری با دندانپزشک در زمانی که قسمتی از دستگاه ارتودنسی شکسته شود باعث می شود که درمان ارتودنسی به روال صحیح از نظر زمانی و کارایی ادامه یابد.
منبع:www.salamatonline24.com